NATO Mukabele Kuvveti (NRF), İttifakın ihtiyaç duyulan her yerde hızla konuşlandırabileceği kara, hava, deniz ve Özel Harekat Kuvvetleri (SOF) bileşenlerinden oluşan, teknolojik olarak gelişmiş çok uluslu bir kuvvettir. NRF, NATO’nun 2002 Prag Zirvesi’nde gündeme gelmiş, Haziran 2003’te NATO Savunma Bakanları toplantısında kabul edilerek hayata geçirilmiştir.
NRF’nin yapısı, konuşlandırılabilir bir Müşterek Görev Gücü Karargahına dayalı Çok Yüksek Hazırlıklı Müşterek Görev Gücü (VJTF), bir krizde VJTF’yi takiben hızla konuşlandırılabilen yüksek hazırlıklı İlk Takip Kuvvetleri Grubu ile NATO Müdahale Kuvvetleri Havuzu (RFP) aracılığıyla komuta ve kontrol, savaş ve destek birimlerini kapsayan geniş bir askeri yetenek yelpazesinden oluşmaktadır. Bu kapsamda bir denizcilik bileşeni, hava desteği bileşeni, Özel Harekat Kuvvetleri (SOF) ile kimyasal, biyolojik, radyolojik ve nükleer savunma görev gücü ile desteklenmektedir.
NRF, görev alanı içinde olduğundan, Kuzey Atlantik Antlaşması 5. Maddesi gereği ittifak üyelerinin kolektif savunmasını sağlamak, kriz yönetimi, çok daha büyük bir kuvvetin konuşlandırılması öncesinde öncü kuvvet olarak hareket etmek, barış desteği, afet yardımı ve kritik altyapının korunması konularında eğitim alır.
NRF temelde ABD’nin öne sürdüğü ve savunduğu, ardından ittifak içinde Avrupalı liderlere benimsettiği bir proje olarak ortaya çıkmıştır. Amaç, NATO’nun (özellikle Avrupa’da) hazırlık ve yanıt verebilirliğini güçlendirmek, ayrıca yeteneklerini geliştirmek üzere bir katalizör görevi görmesiydi. NRF’yi 11 Eylül saldırıları sonrasının atmosferinde ve ABD’nin Afganistan müdahalesinin gerçekleştiği bir dönemde ortaya atılmış ve hayata geçirilmiş bir fikir olarak değerlendirmek gerekir (Kruger, 2006: 3-4).
Ekim 2004’te gerçekleştirilen NATO Savunma Bakanları toplantısında NRF’nin başlangıç operasyonel kabiliyetine ulaşıp faaliyete geçtiği duyuruldu. Haziran 2006’da Cape Verde Adaları’nda gerçekleştirilen bir tatbikatın (Steadfast Jaguar 06) ardından, Kasım 2006 Riga Zirvesi’nde NRF’nin tam operasyonel kapasiteye ulaştığı ilan edildi. Buna karşın NRF’nin başından beri eksikleri söz konusuydu. Bunun nedeni, bir yandan Afganistan’da devam eden operasyonlar, diğer yandan ise ittifak içinde NRF’ye katkıda bulunmak konusunda isteksizlikti. Bu çerçevede NATO çok erken bir zamanda NRF’yi yarı yarıya, 25.000 personelden yaklaşık 12.500’e düşürmüştür (Deni, 2020: 37).
NRF 2008’de ve 2010’da başka yeniden yapılandırmalar geçirmiş ve bu kapsamda NRF’nin çekirdeği olarak, ancak biraz farklı bir misyonla 13.000 kişilik, çok uluslu Acil Müdahale Gücü (IRF) oluşturulmuştur. Bu yeniden yapılandırma Afganistan, Irak ve diğer misyonların gerektirdiği sürekli yüksek operasyonel tempodan kaynaklanıyordu.
NRF’de meydana gelen yapısal değişiklikler NATO’nun güvenlik ortamı ile de ilişkilidir. İttifakın güvenlik ortamı değiştikçe NRF de değişmiştir. İlk NRF ittifakın NATO toprakları dışında hareket etme kapasitesini kolaylaştırmak için tasarlanmış olsa da en son değişikliklerle NRF büyük ölçüde siyasi çerçeveye oturtulmuş, NATO’nun Doğu Avrupa’daki caydırıcılığı ve kolektif savunması ile doğrudan ilişkilendirilmiştir (Ringsmore&Rynning, 2017: 445).
2014’te Kırım krizinin ardından NATO, Avrupa güvenliği konusunda giderek daha fazla endişe duymaya başladığından, NRF bir kez daha yapısal değişim geçirdi. 2014 Wales Zirvesi’nde ittifak, IRF’yi Çok Yüksek Hazırlıklı Müşterek Görev Gücü’ne (VJTF) dönüştürme ve müdahale süresini kısaltma kararı aldı. Daha önce, IRF’nin bazı unsurları beş gün içinde konuşlandırılabilse de gücün çoğunun konuşlandırılması için otuz gün gerekiyordu. Yine bu kapsamda 2016 Varşova Zirvesi’nde NRF’nin ve yeni VJTF’nin iki-üç gün içinde konuşlanabilecek şekilde güçlendirilmesi planı da onaylandı.
Haziran 2021’de Müttefik Liderler, NRF’deki değişiklikleri içerecek olan NATO kuvvet yapısını daha da güçlendirmeyi ve modernize etmeyi kabul etti.
NRF ilk olarak 2004 yılında Atina’da 2004 Yaz Olimpiyatlarının güvenliğinin sağlanmasında görev aldı. Ardından aynı yılın Eylül ayında yapılan Afgan cumhurbaşkanlığı seçimlerini desteklemek için konuşlandırıldı. NRF afet yardımı görevi de üstlenerek 2005 yılında ABD’de meydana gelen Katrina Kasırgası ve 2006’da Pakistan’da yaşanan deprem sonrasında yardım çalışmalarını destekledi.
NRF unsurları Ağustos 2021’de de Afganların aileleriyle birlikte tahliyesini ve yeniden yerleştirilmesini desteklemek için harekete geçirildi. Bu kapsamda 20 Müttefik ülkeden yüzlerce NRF askerini koordine eden bir görev gücü olan, nakliye uçakları, inşaat ekipmanları, ambulanslar, sağlık ekipleri ve güvenlik personeli içeren “Task Force Noble” kuruldu.
Rusya’nın Şubat 2022’de Ukrayna’ya saldırısının ardından müttefikler, zırhlı araçlar, topçu birlikleri, gemiler ve uçaklarla birlikte binlerce ek birliği NRF’ye tahsis ederek yüksek hazırlık durumuna getirdiler. Yine bu çerçevede, Haziran 2022 Madrid Zirvesi’nde NATO’nun caydırıcılık ve savunmasında çok temel bir değişiklik yapılarak NRF’nin caydırıcılık ve savunma için konuşlandırılması kararı alındı. Bu karar, Soğuk Savaş’tan bu yana kolektif savunma ve caydırıcılık bağlamında ittifakın yaptığı en büyük revizyon oldu (NATO’s Response to Russia’s Invasion of Ukraine). Bu karara ittifakın doğu kesimindeki muharebe gruplarının tugay düzeyine kadar genişletilmesi, NRF’nin dönüştürülmesi ve yüksek hazırlık kuvvetlerinin sayısının 300.000’in üzerine çıkarılması kararı eşlik etti.
Daha fazlası için:
Okuma Önerileri:
- Makale: Jens Ringsmose ve Sten Rynning, “The NATO Response Force: A qualified failure no more?”, Contemporary Security Policy, Cilt 38, No 3, 2017, s. 443-456.
- Makale: John R. Deni, “Disband the NATO Response Force, Atlantic Council”, 2020, https://www.atlanticcouncil.org/wp-content/uploads/2020/10/NATO-20-2020-Disband-the-NATO-response-force.pdf (Erişim Tarihi: 1 Şubat 2023).
- Makale: Richard Kugler, “The NATO Response Force 2002-2006: Innovation by the Atlantic Alliance”, 2006, Case Studies in National Security Transformation, National Defense University, https://ndupress.ndu.edu/Portals/68/Documents/occasional/CTNSP/CaseStudiesArchive/Case-1-NATO-Response-Force.pdf?ver=2017-06-16-150518-373 (Erişim Tarihi: 1 Şubat 2023).
- İnternet Kaynağı: NATO, “NATO’s response to Russia’s invasion of Ukraine”, https://www.nato.int/cps/en/natohq/topics_192648.htm (Erişim Tarihi: 1 Şubat 2023).
- İnternet Kaynağı: NATO, “NATO Response Force”, https://www.nato.int/cps/en/natohq/topics_49755.htm (Erişim Tarihi: 1 Şubat 2023).
İzleme Önerileri:
